GORETEX w butach trekkingowych i wojskowych

Jak właściwy dobór butów z membraną GORE-TEX poprawi Twój komfort chodzenia

Pomysł napisania tego posta narodził się przy pisaniu recenzji butów wojskowych pustynnych produkowanych dla Bundeswehr. Przypomnijmy, buty z membraną* Gore-Tex
Link to tego posta znajdziesz tutaj
http://buty-wojskowe.blogspot.com/2014/06/buty-pustynne.html


Tym razem nie będzie bezpośrednio o butach ale o czymś co jest z butami bardzo związane i to nie tylko butami wojskowymi ale również z butami trekkingowymi. Chodzi mianowicie o membranę Gore-Tex stosowaną w butach trekkingowych i wojskowych.

Nie będę pisał czym jest membrana, bo ktoś, kto o tym nie wie, nie będzie zainteresowany szczegółami technicznymi jakie tutaj przedstawię.

Na forach przewijają się liczne wypowiedzi zaciekłych przeciwników membrany jak i zwolenników. Przeciwnicy porównują membranę do zakładania worka nylonowego na nogę – noga podobno  niemiłosiernie poci się i but nie oddycha. Staram się wtedy dopytać JAKĄ membranę mają w bucie ? Wtedy zapada głęboka cisza, a Ci bardziej wygadani mówią „jak to jaką?- Gore-Tex !”.

Być może takie osoby można porównać do ludzi biegających latem po górach w kożuszku, którzy się dziwią, że jest im gorąco.

O co w tym wszystkim chodzi ?

Dla większości ludzi istnieje tylko podstawowy podział na buty z GoreTex lub bez membrany. To nie jest jednak taka oczywista sprawa. Problem się trochę komplikuje, bo możemy mieć buty z różnymi membranami Gore.  W zależności od warunków i przeznaczenia, w produkcji obuwia stosuje się zróżnicowane membrany.

Pierwszy podział to podział ze względu na przeznaczenie. Firmy otrzymują od W.L. Gore & Associates jedną z dwóch licencji:

• COF (Consumer Oriented Fabrics)

lub 

• TOF (Technically Oriented Fabrics)

Rodzaj licencji uzależniony jest od rynku przeznaczenia:

Licencję COF otrzymają producenci produkujący tylko obuwie trekkingowe
Licencję TOF otrzymują firmy, które dostarczają obuwie dla wojska obuwie specjalistyczne
(czyli np. firma Haix, firma Prabos)

1. www.haix.de
2. ww.prabos.pl

Membrany na bazie licencji TOF są lepszej jakości, materiał jest bardziej odporny na przetarcie a sama folia PTFE (właściwa membrana) jest trochę grubsza przez co bardziej wytrzymała. Jest to zrozumiałe, bo buty trekkingowe ubieramy często tylko na weekend i chodzimy w nich może parędziesiąt dni w roku.
Buty wojskowe, buty dla strażaków czy też obuwie robocze noszone są często 5 razy w tygodniu przez cały rok. Dlatego jakość materiałów i membran stosowana w tego rodzaju obuwiu musi być znacznie lepsza.

Podstawowy podział to:

     I. GORE-TEX EXTENDED COMFORT

Czyli membrany bez warstwy ocieplającej

Charakterystyka:
- ekstremalnie  dobrze „oddychające” (wysoka paroprzepuszczalność)
- bez izolacji (warstwy ocieplającej)
- szybkie odprowadzanie ciepła
- wodoszczelność

W tej grupie mamy cztery różne membrany

• Vision 3ly
• Miami
• Jazz 3ly
• Top Dry

np. Vision 3ly stosowana jest w butach wojskowych pustynnych dla Bundeswehr

     II. GORE-TEX PERFORMANCE COMFORT FOOTWEAR

Czyli membrany z cienką warstwą ocieplającą. Jest to najpopularniejsza grupa i najszerzej stosowana. Kompromis między dobrą "oddychalnością" i umiarkowaną izolacją termiczną. 

Charakterystyka:
- dobrze „oddychające” (wysoka paroprzepuszczalność)
- cienka warstwa izolująca
- średnia prędkość odprowadzania ciepła
- wodoszczelność


 W tej grupie mamy również cztery różne membrany

• Duracom MS Sportive
• More seasons light Rock
• Duracom MS Cambrelle
• Cambrelle 3ly

III. GORE-TEX INSULATED COMFORT FOOTWARE

Czyli membrany z grubą warstwą ocieplającą

Charakterystyka:
- „oddychające” (wysoka paroprzepuszczalność)
- gruba warstwa izolująca
- wolna utrata ciepła
- wodoszczelność

W tej grupie mamy również dwie różne membrany

• Duracom CC SPORTIVE
• 3 XL KELVIN 650

 IV. GORETEX CROSSTECH

Są to membrany specjalnego przeznaczenia stosowane głównie w obuwiu dla ratowników medycznych stażaków zapobiegające przenikaniu krwi i płynów ustrojowych. Membrany te dodatkowo eliminują baktrie i wirusy.

• Crosstech MS Cambrelle
• Crostech OMAHA

Jak widzicie mamy 12 różnych membran Gore-Tex ! (co najmniej, o tylu wiem)

Parametry techniczne membran Gore-Tex

Pójdźmy krok dalej i sprawdźmy 2 membrany: 

Vision 3ly i Duracom CC SPORTIVE 

Podstawowymi parametrami opisującymi membrany oprócz parametru Ret (przepuszczalność pary wodnej) jest 

• opór cieplny R_ct wyrażony w [10^-3m²K/W]

czyli 

• letnia koszulka z krótkimi rękawami ma opór cieplny 0,014
• sweter zimowy ma opór cieplny 0,043

Odnieśmy to teraz do membran o których wspominałem

Vision3ly ma opór cieplny: < 0,012 czyli podobnie do letniej koszulki 
Duracom CC SPORTIVE ma opór cieplny: > 0,065 czyli prawie tyle co 2 swetry !!!

Porównanie grubości membrany* DURACOM CC SPORTIVE do monety 1 gr

Dlatego w butach pustynnych dla Bundeswehry wykorzystywana jest najcieńsza membrana (bez izolacji) o najlepszej paroprzepuszczalności. 

Update z dn. 22.01.2014

Udało mi się w końcu zdobyć najgrubszą znaną mi membranę stosowaną w przemyśle obuwniczym czyli membrany 3 XL KELVIN 650.  Buty z tego rodzaju membraną są certyfikowane i przeznaczone na temperatury dużo poniżej -40 C . Więc w Polsce raczej ich nie znajdziemy. Poniżej zdjęcie

Podsumowanie:


Wyobraźmy sobie teraz turystę, który w gorący letni dzień wędruje w dwóch swetrach na sobie. Ugotuje się? Jasne,  że tak! Dlatego na początku przytoczyłem przykład biegającego po górach turysty w kożuszku.

Tak samo będzie, gdy w butach będziecie mieli membranę przystosowaną do warunków zimowych a na wycieczkę wybierzecie się w letni upalny dzień. 

A teraz tak szczerze, kto wie, którą z wyżej wymienionych 12 rodzajów membran macie w bucie ? 


* Używając w tekście zwrotu "membrana" mam na myśli laminat (podszewkę do obuwia) jaki dostają od Gore producenci obuwia a nie samą folię PTFE czyli właściwą membranę.


Uwagi:
Czasami membrana Gore-Tex nie posiada na wierzchu nadruku "Gore-Tex". Tak jest m.inn. w wypadku membrany Duracom MS Cambrelle. Membrana ta stosowana jest głównie w produkcji obuwia wojskowego, np. buty wojskowe Profi Trek Plus produkowane dla Brytyjskich Sił Zbrojnych posiadają taką membranę. Charakterystyczną cechą tej membrany jest nieprawdopodobna odporność na przetarcia przekraczająca często 3 krotną wartość dla innych materiałów. Są to parametry niedostępne w obuwiu turystycznym cywilnym.

Duracom MS Cambrelle

 Vision 3ly 

Każda z membran posiada unikalny splot oraz nadruk. Na tej podstawie można rozróżnić poszczególne rodzaje membran. Powyżej najcieńsza membrana Vision 3ly stosowana w produkcji wojskowych butów pustynnych dla Bundeswehr. Występuje w 2 kolorach. Szarym (jak na zdjęciu) i beżowym.

Zdjęcie z innego artykułu na tym blogu "Buty Pustynne" z czerwca 2014.
W tych butach pustynnych zastosowano membranę Vision 3ly 

Gore-Tex CROSSTECH:

Gore-Tex Crosstech

Najbardziej technologicznie rozwinięta membrana CROSSTECH, stosowana w butach strażackich i butach dla ratowników medycznych. Odporna na działanie czynników chemicznych.

Wodoodporność czy wodoszczelność ?

Często naprzemiennie używane są oba wyrazy w odniesieniu do membran. Oba wyrazy są jak najbardziej właściwe, jednak używane są często w niewłaściwym znaczeniu. Jaka jest więc różnica ?



Słowniczek:

Wodoszczelność:

 czyli nieprzemakalność  (przepuszcza wodę dopiero przy ciśnieniu 5 m słupa wody)

źrodło: Wikipedia

Wodoodporność:

czyli hydrofobowość, to skłonność cząsteczek chemicznych do odpychania od siebie cząsteczek wody. Na pokrytym polimerem materiale woda tworzy krople i ścieka z powierzchni materiału, a nie wsiąka w niego. Wodoodporność w tym znaczeniu ma bardziej zastosowanie do tkanin Gore stosowanych na kurtki. 

Przy produkcji skóry na obuwie również stosuje się środki hydrofobowe, które dodawane są podczas garbowania. Jednak kontakt z brudem, detergentami, środkami odstraszającymi owady i innymi zanieczyszczeniami powodują wypłukanie środków hydrofobowych ze skóry. Dobrą wiadomością jest to, że przywrócenie właściwości hydrofobowych obuwia jest łatwe, chociaż nie jest tak trwałe, m.inn. za pomocą hydrofobowych impregnatów do obuwia.

Oddychalność: 

pojęcie często spotykane, choć moim zdaniem nie właściwie sformułowane i błędnie rozumiane. Właściwie jest to zdolność przepuszczania pary wodnej, odprowadzania wilgoci . Chodzi tutaj o zdolność do przenikania pary wodnej z potu na zewnątrz a nie o właściwość tkaniny do przenikania powietrza. Parametrem opisującym przepuszczalność pary wodnej jest R_et [m²Pa/W]. Im mniejsza wartość tym lepsza paroprzepuszczalność.

Dla membran: 

Vision 3ly: Ret < 6
Duracom: CC Sportive : Ret < 25

Tutaj po praz kolejny widać, że przepuszczalność pary wodnej dla membrany Vison jest 4 razy większa niż dla membrany z warstwą izolacyjną Doracom CC Sportive .

Jest to kolejny przykład obrazujący, że niewłaściwa membrana może być przyczyną dużego dyskomfortu. 

W wypadku paroprzepuszczalności najważniejsza jest jakość użytej skóry a nie sama membrana. Jeżeli skóra nie będzie w stanie odprowadzić party wodnej to najlepsza membrana nic nam nie pomoże. 

Niestety zbyt mało ludzi przywiązuje do tego wagę a podczas dyskusji na forach ta, według mnie, najistotniejsza sprawa jest pomijana milczeniem. 

W latach 80 zbankrutowała w Polsce pewna garbarnia ponieważ dostarczyła, pewnej produkującej dla Bundeswehry firmie skóry, które nie miały odpowiedniej paroprzepuszczalności. 
W każdym obuwiu, które dostarczane jest do wojska jednym z podstawowych, badanych parametrów,  jest przepuszczalność pary wodnej. W obuwiu cywilnym nikt nie zawraca sobie głowy takimi parametrami, a jest on jednym z głównych czynników wpływających na późniejszy komfort noszenia. 

Na przepuszczalność pary wodnej w skórze ma również wpływ nie tylko jakość ale rodzaj skóry użyty do produkcji. Poniżej orientacyjne parametry:

Skóra licowa kryta : 5 [mg/cm2/h]*
Skóra nubukowa: 11 [mg/cm2/h]*
Skóra velurowa: 15 [mg/cm2/h]*

* Przy grubościach skóry 2,2 mm


I na tym przykładzie doskonale widać, dlaczego buty pustynne  opisane w jednym z poprzednich postów, tak doskonale spisują się podczas gorących, letnich dni.

• zastosowano skórę welurową charakteryzującą się najlepszą przepuszczalnością pary wodnej.
• skóra na buty była badana w akredytowanym laboratorium w którym potwierdzone zostały parametry fizyko- chemiczne.
• zastosowano membranę bez warstwy izolacyjnej 

Uzupełnieniem kompletu powinny być odpowiednie skarpety, w moim przypadku doskonale sprawdzają się skarpety z 80 % dodatkiem przędzy bambusowej. Buty te pozwoliły mi na wygodne chodzenie po różnych kontynentach czasami nawet w bardzo ekstremalnej temperaturze przekraczającej 40 C.


Źródła:

1. Wikipedia
2. Gore-Tex 
3. Politechnika Łódzka (Wydział Technologii Materiałowych i Wzornictwa Tekstyliów)
4. Prabos (parametry techniczne membran Gore-Tex) 
5. CIOP PiB Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy

Buty Bundeswehry II gatunek

Buty Bundeswehry II gatunek o co w tym wszystkim chodzi ? 

Na rynku pojawia się dużo butów wojskowych Bundeswehry w II gatunku, które z reguły pozbawione są gwarancji czy też butów przeznaczonych na "rynek cywilny".

1. Buty oryginalne nowe i kontraktowe w I gatunku

Oczywiście każdy chciałby mieć gwarancję, że nabywa buty oryginalne. W tym celu należy się upewnić, że buty pochodzą od jednego z dostawców dla Bundeswehry. Aktualnie buty BW 2005 dla Bundeswehr dostarczają trzy firmy. Najlepiej sprawdzić na stronie producenta czy buty znajdują się aktualnie w ofercie



1. HAIX - Schuhe Produktions- und Vertriebs Gmb (Deutschland) • 
    http://www.haix.de/

2. Iturri (Deutschland)  • 
     http://www.iturri.com/pl

3. Prabos plus a.s (Czechy)  • 
     www.prabos.pl

(aktualizacja dostępności 17.09.2014)

   

2. Buty oryginalne nowe w II i III gatunku

Buty dostarczane przez dostawców do Bundeswehry, poddawane są bardzo rygorystycznej kontroli. Jak bardzo rygorystycznej? Podczas odbioru dostawy z całej partii, tzn. np 6000 par (cały tir) wystarczy, że z badanej próbki w 22 parach (AQL 2,5*) zostaną stwierdzone wady wówczas cały transport jest odsyłany do producenta, gdzie muszą zostać poprawione. Przy ponownej dostawie już tylko 14 par może posiadać wady. Trzeciej szansy nie ma. Schluß, vorbei. (pozamiatane ;)

Czasami zdarza się, że butów tych nie można już poprawić ze względu na niezgodność ich z normami Bundeswehry, np. 

• zbyt duża nasiąkliwość i przemakalność, 
• zbyt słabe połączenie cholewki z podeszwą skutkujące odklejaniem się podeszwy 
• inne mniejsze wady jak np. niewłaściwe haki.

co jednoznacznie dyskwalifikuje te buty, które nie mogą zostać odebrane przez Bundeswehr
i trafiają na rynek wtórny.

Klient w tej sytuacji nie potrafi ocenić czy wybrane buty mają jakąś znaczącą wadę i ryzykuje, że odpadnie podeszwa czy też szybko przemokną. Być może jednak te buty mają tylko drobną wadę, która nie ma wpływu na użytkowanie?

Żaden sprzedawca w sklepie nie jest Wam w stanie powiedzieć dlaczego dany but jest w II gatunku.
Nawet gdy się dowiesz , że jest skaza na skórze, to nie wiesz czy jest to jedyna wada. Nie myśl, że tego rodzaju wada nie ma najmniejszego wpływu na użytkowanie ani tym bardziej przeznaczenie buta. Może jest ich więcej tylko nikt o nich nie wie ? 
Pamiętaj nie masz prawdopodobnie ani wiedzy ani narzędzi aby ocenić dlaczego but jest w II gatunku. 

Kupno takich butów to jest ruletka, jeżeli masz duszę hazardzisty to zaryzykuj!

Jeżeli są to starsze buty mogą pochodzić one od jednego z wcześniejszych dostawców

1. Kaiman
2. Stumpp und Baier Gmbh
3. Baltes Gmbh

Numery dostawców butów wojskowych dla Bundeswehr

Każdemu z dostawców w Bundeswehr przyporządkowano "numer dostawcy" - numery te znajdują się na języku *

1. Haix 1
2. Itturi**
3. Kaiman 70
4. Stumpp und Baier Gmbh 1437
5. Baltes Gmbh 2985
6. Prabos 6414
7. Prabos 0001 (produkcja dla Litewskich Sił Zbrojnych, niektóre loty (pierwsze) bez numeru)*** 

* Model BW 2005 dostarczany był przez firmę Prabos również dla armii holenderskiej. But jest identyczny       wg. tych samych norm, tylko oznaczenie na języku jest inne.
** Nie posiadam wszystkich numerów, więc jeżeli ktoś potrafi uzupełnić te informację, proszę o komentarze.
*** Update z dn. 15.11.2014


UPDATE: 15.10.2014: 
Bundeswehra zaczyna wprowadzać od połowy roku 2014 nowy ujednolicony 5-cio cyfrowy system oznaczania numerów dostawców. W chwili obecnej niektórzy dostawcy mają pojedynczą cyfrę inni podwójną (Kaiman) a dla innych przewidziano 4 cyfry (poz. 4,5,6).

Nowe dostawy obuwia (pewnie nie tylko) będą od połowy roku 2014 oznaczane już tylko 5-cio cyfrowym numerem dostawcy !

UPDATE: 17.10.2014
W butach dla armii holenderskiej, które są identyczne jak model dla Bundeswehr, dane na języku nie są perforowane tylko tłoczone brązową folią. 
Oznaczanie może być następujące 285 M 08 0319, czyli : rozmiar/tęgość/rok dostawy/numer dostawcy 0319 wskazuje na firmę Prabos.

  3. Buty używane

Utylizacja butów byłaby dla Bundeswehr zbyt droga, dlatego buty są wystawiane co jakiś czas na aukcję i sprzedawane na tony (zaledwie 500 par to już jest 1 tona). Wygrywający kupuje  całą ilość za parę euro i następnie odsprzedaje innym podmiotom.
W tym wypadku jest duże prawdopodobieństwo, że mamy buty oryginalne jednak mogą one być już bardzo zużyte. 
Rekruci otrzymują np. 2 pary butów bojowych BW 2005 tak aby w razie potrzeby jedna para mogła wyschnąć. Regułą jest, że jedna z par jest katowana przez cały okres służby a druga "leżakuje". Po zakończeniu służby żołnierze zabierają je do domu i zatrzymują dla siebie albo odsprzedają na aukcjach. Z tego względu czasami na niemieckim ebayu można znaleźć buty w dobrym stanie. 
Tutaj nie ma reguły czy kupować buty używane czy nie. Wszystko zależy od ich stanu, wieku (zdecydowanie nie polecam kupna butów starszych niż 5 lat) i chyba przede wszystkim od Twojej wrażliwości - czy buty które ktoś obcy nosił przepocone codziennie przez 12 miesięcy lub dłużej na nogach, będą odpowiednie dla Ciebie ?
Należy pamiętać, że zarodniki grzybów są niezwykle wytrzymałe i potrafią przetrwać w butach nawet parę miesięcy. Później hodujesz takiego obcego, którego trudno się pozbyć.
Zaprzeczam również pojawiającym się informacjom , że skóra jest nasączana jest "antygrzybicznymi chemikaliami" * - kompletna bzdura. Wręcz przeciwnie Bundeswehra stawia bardzo wysokie wymagania wszystkim materiałom nie tylko pod względem fizyko-chemicznym ale również pod kątem ekologii. Z tego względu nie są stosowane żadne zbędne substancje chemiczne. Nie ma zresztą potrzeby. Buty w Buneswerze pozostają własnością żołnierza i po zakończeniu służby zabiera obie pary do domu. Drugi mit, buty posiadają jakieś "certyfikaty dezynfekcji" wystawione przez BW. Tam nikt się w takie rzeczy nie bawi. 

*[Wszystkie materiały muszą być wolne od  substancji szkodliwych w stężeniach mających negatywny wpływ na stan zdrowia człowieka m.in. pestycydów, chlorofenoli, formaldehydu, barwników alergizujących, zabronionych barwników azowych i ekstrahowalnych metali ciężkich.]


Dlaczego nie polecam butów starszych niż 5-7 lat ? Wynika to z faktu, że zastosowany do produkcji międzypodeszwy poliuretan (PU), który pomimo swoich licznych zalet jest mało odporny na promienie ultrafioletowe. Dlatego można przyjąć, że w butach starszych niż 5-7 lat proces starzenia PU jest tak zaawansowany, że połączenie międzypodeszwy z PU z gumową podeszwą może być już osłabione.  
Nie oznacza to jednak, że spotka Was coś takiego jak na tym zdjęciu.  

Odklejona podeszwa w BW 2005 ¹

Odklejona podeszwa w butach wojskowych nie zdarza się za często, jednak ryzyko w starszych butach jest dużo wyższe. 
Musicie mieć również na uwadze, że tego rodzaju podeszwy zwykły szewc nie jest Wam w stanie przykleić, gdyż  starzenie PU  jest już zaawansowane i nie ma możliwości przyklejenia podeszwy do czegoś nietrwałego.

4. Rożnego rodzaju podróbki

Osobną grupę stanowią rożnego rodzaju podróbki produkowane przez firmy, które nigdy nie dostarczały butów dla wojska. Buty te z reguły szyte są na dalekim wschodzie i jakością materiałów znacznie odbiegają od przyjętych norm Bundeswehry. 
Przetargi na buty wojskowe są przetargami otwartymi, czyli firmy z całego świata mogą zaoferować obuwie. Dlaczego jednak do tej pory , żadna z tego rodzaju firm nie otrzymała kontraktu skoro są w stanie zaoferować buty tak tanio?
Nie słyszałem aby którakolwiek z produkujących firm zlecała produkcję gdzieś na Dalekim Wschodzie. Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest niedostateczna jakość oraz złe parametry fizyko-chemiczne skór. 


Wojsko nie może pozwolić sobie na kompromisy i mierną jakość obuwia. Również dostawcy dla wojska w tym wypadku dla Bundeswehry nie mogą sobie pozwolić na dostarczanie butów niepełnowartościowych, bo przy tak ostrej kontroli istnieje ryzyko, że cała dostawa zostanie zwrócona, co byłoby związane ze stratami idącymi w setki tysięcy euro. 

Tutaj zacytuję jeszcze zdanie z poprzedniego mojego posta: 

" W wypadku butów wojskowych dostarczanych do Bundeswehry ilość tych badań jest wręcz absurdalna. Dla przykładu badanie skóry podlega na przebadaniu ponad 40 ! parametrów fizycznych i fizyko-chemicznych w akredytowanym laboratorium. Dla podeszwy badane jest ca. 12 parametrów. Z tego względu buty wojskowe dostarczane do Bundeswehry charakteryzuję się tak doskonałą jakością i trwałością, która często nie jest dostępna w butach cywilnych. 

Ma to odzwierciedlenie również w cenie nowego obuwia."
-----------------------------------------
Update: listopad 2015
Nie tylko firmy z dalekiego wschodu podrabiają te buty. Coś takiego można znaleźć również na naszym rodzimym rynku.  

Przeczytaj więcej na ten temat w poście:

http://buty-wojskowe.blogspot.com/2015/08/podrobki-bundeswehry.html

-----------------------------------------

5. Model 933/MON - trzewiki zimowe

Patrząc tylko na cholewkę można powiedzieć, że jest to wierna kopia modelu BW 2005.
Więcej informacji dotyczących modelu 933/MON w następnym poście. 




* Kontrola jakości według AQL  (ang. Acceptance Quality Limit ) jest to statystyczne narzędzia dla kupujących i/lub kontrolerów jakości
Wymagany poziom jakości (AQL) jest określany jako maksymalny odsetek defektów, który na potrzeby procesu inspekcji może być zaakceptowany jako standardowa średnia w procesie produkcji.
Standard oparty na AQL jest zwykle używany przez Ministerstwo Obrony.

Żródła:
1. zdjęcie pochodzi z forum www.tactical.pl/

Updates:
19.09.2014 dodano zdjęcie i informację o procesie starzenie poliuretanu